Komin Tazovaldkund

Komin Tazovaldkund
Республика Коми (ven.)
Коми Республика (komi)

Komin Tazovaldkundan flag Komin Tazovaldkundan znam
Pälidn	Siktivkar
Pind - Ühtes - saum vezid (%).	13-nz' 416 774 km² 1,54
Eläjiden lugu - Kaik - Sageduz	60-nz' 840,873 ristitud (2018) 2,02 rist./km²
Regionaline KSP - Kaik, nügüdläižiš arvoiš - Ühtele hengele	29-nz' 546,9 mlrd rub. (2016) 640,6 tuh. rub.
Federaline ümbrik	Lodehline
Venäman ekonomine region	Pohjoine
Valdkundkel' (-keled)	venäkel', komin kel'
Tazovaldkundan pämez'	Sergei Gaplikov
Ohjastusen ezimez'	hän-žo
Valdkundaližen Nevondkundan ezimez'	Nadežda Dorofejeva
Gimn	Lujas edahan Pohjoižpoles...
Avtokod	11
Aigvöd	UTC+3 (MSK+0)

Komin Tazovaldkund (ven.: Республика Коми, komi: Коми Республика) vai Komi om üks' Venälaižen Federacijan tazovaldkundoišpäi.

Se mülüb Lodehližhe federaližhe ümbrikho.

Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om Siktivkar.

Keled

Valdkundkeled oma venäkel' da komin kel'.

Istorii

Voz'sadoil 14.−15. meiden erad Komin territorii mülüi komilaižiden nacionaližhe Sur' Perm'-valdkundha.

Komin Tazovaldkund om olmas vs 1921 elokun 22. päiväspäi. Sen aluz om pandud kuti Komin avtonomine agj. Vozil 1936−1991 nimitihe sidä Komin Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks, vozil 1991−1993 — Komin Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks.

Komin Tazovaldkundan Konstitucii om vahvištadud vn 1994 17. päiväl uhokud tazovaldkundan Ülembaižen Nevondkundan ezitajil da om väges äiluguižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Komin Tazovaldkundan reljefan kart.

Tazovaldkundal om röunoid Tümenin agjan Jamalan Nenciden avtonomiženke ümbrikonke pohjoižpäivnouzmas, Hantin da Mansin avtonomiženke ümbrikonke päivnouzmas, Sverdlovskan agjanke suvipäivnouzmas, Permin randanke suves, Kirovan agjanke suvipäivlaskmas, Arhangel'skan agjanke päivlaskmas, Arhangel'skan agjan Nencan avtonomiženke ümbrikonke pohjoižes. Komi om mererandatoi tazovaldkund.

Pind om 416 774 km². Mecad ottas 297 000 km², sod — 32 000 km². Znamasižed joged oma Pečor sen ližajogidenke (Cil'm, Ižm, Us) da Vičegd (komi: Ežv) sen ližajogidenke (Sisol, Vim'). Kaik joged mülüdas Jävaldmeren basseinha, päiči peniš jogiš suvipäivnouzmas (mülüdas Kamanjogen da Kaspijan meren basseinha). Kaik om läz 78 tuhad järvid 4,5 tuh. km² ühthiženke pindanke. Kaikiš suremb järv om Jamjärv (31,1 km²) tazovaldkundan lodehes.

Reljef om tazo tobjan palan, Timanan kräž vedase keskusespäi lodeheze. Uralan mägenpäd seištas pidust' päivnouzmašt röunad. Kaikiš korktemb čokkoim om Uralan Narodnai-mägenpä (1895 m) Hantin da Mansin avtonomižen ümbrikon röunal. Manrehkaidused oleldas 4,5 ballhasai vägenke kerdan vodes keskmäras.

Klimat om ven kontinentaline. Heinkun keskmäine lämuz om +15..+17 C° suves da +11 C° pohjoižes. Vilukun lämuz om −17..−20 C°. Paneb sadegid vodes 700 millimetrad da sen enamba.

Londuseližed varad oma kivivoi, londuseline gaz, kivihil', palab šoidkivi, turbaz, boksitad, titan, kuld, sauvondmaterialad (mouckivi, sauvondgips, letked, saved), fosforitad, kaliisol, rik, diamantad, pol'kalližarvoižed kived, mägihrustal', keitandsol, mec, reskvezi.

Tobmuz

Komin Valdkundaližen Nevondkundan pert' Siktivkaras.

Tazovaldkundan pämez' om Sergei Gaplikov, radab vs 2015 sügüz'kun 30. päiväspäi. Eziauguižešti Venäman prezident pani händast radsijha ičeze käsköl velgusentäutajaks. Tazovaldkundan pämehen valdatusiden strok om viž vot, ei sa enamba kaht strokud jäl'geten. Hän märičeb Ohjastusen strukturad da paneb sen ühtnijoid radnikusile, sidä kesken Ohjastusen päministrad da ičeze varapämest — parlamentan hüvästusen sandan jäl'ghe. Tazovaldkundan pämez' ei ole Ohjastusen ühtnijaks. Tazovaldkundan varapämez', Tazovaldkundan pämehen da Ohjastusen Administracii oma hänele abhu.

Komin Tazovaldkundan Valdkundaline Nevondkund om üks'kodižeks parlamentaks 30 ezitajanke. Kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks. Nadežda Dorofejeva radab Komin Tazovaldkundan Valdkundaližen Nevondkundan ezimeheks vs 2015 sügüz'kun 28. päiväspäi.

Radonoigendai tobmuz om Komin Tazovaldkundan Ohjastuz. Tazovaldkundan ministrused, agentused, radnikoičendad, komitetad da ohjandused alištudas Ohjastusele. Sergei Gaplikov tegeb Komin Tazovaldkundan Ohjastusen ezimehen velgusidme vs 2016 keväz'kun 24. päiväspäi. Kaks' Ohjastusen varaezimest oma hänele abhu.

Valitihe Tazovaldkundan pämest eile ičeze strokul vn 2016 18. päiväl sügüz'kud, nügüdläine pämez' sai vägestust ezmäižel tural (62,17%). Valdkundaližen Nevondkundan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2015 13. päiväl sügüz'kud.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 901 189 ristitud, sidä kesken 23 vepsläšt. Kaikiš suremb ristitišt oli 1 261 024 eläjad vl 1989. Kaikutte seičemenz' ristit ühesaspäi om lidnalaine eläi. Ristitišt poleni erasiden kivihilen kaivusiden sauptandan tagut i lujan migracijan taguiči toižihe regionihe.

Kaik om kümne lidnad tazovaldkundas da 29 lidnanvuittušt žilod. Toižed järedad lidnad (enamba 50 tuh. eläjid, surembaspäi penembha) oma Uht da Vorkut. Vl 2017 kaik om 12 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.

Rahvahad (enamba 0,4% vl 2010): venälaižed — 61,7%, komilaižed — 22,5%, ukrainalaižed — 4,0%, totarlaižed — 1,2%, vaugedvenälaižed — 1,0%, saksalaižed — 0,6%, čuvašalaižed — 0,6%, azerbaidžanlaižed — 0,6%, toižed rahvahad — 2,6%, rahvahuden ozutandata — 5,2%.

Erased toižed igähižed rahvahad: permin komilaižed — 659 rist. (0,07%), nencalaižed — 503 rist. (0,06%).

Ižanduz

Tazovaldkundan ižanduz baziruiše tarbhaižiden kazvatusiden samižel da niiden ümbriradmižel (kivivoi, londuseline gaz, kivihil', mec). Äjiden mineraloiden löudmižsijad seištas koskmatomil. Transportan kaik toižendad oma šingotadud. Pedranvodind om maižandusen tobj pala.

Irdkosketused

• Komin Tazovaldkundan tobmuden aluzkundoiden (pämehen da Ohjastusen) oficialine portal (rkomi.ru). (ven.) (kom.) (angl.)
• Komin Tazovaldkundan Valdkundaližen Nevondkundan oficialine sait (gsrk.ru). (ven.) (kom.)