ჰერმან ვაილი
| ჰერმან ვაილი | |
| გერმ. Hermann Weyl | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
ქირსეთუთა 8, 1955 (70 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : |
პერსპექტიული რკვიებეფიშ ინსტიტუტი |
| ალმა-მატერი: | |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი: | |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
ლობაჩევსკიშ პრემია (1927) |
| ხეშმოჭარუა: |
|
ჰერმან კლაუს ჰუგო ვაილი (გერმ. Hermann Klaus Hugo Weyl, დ. 9 გერგობათუთა, 1885, ელმსჰორნი, გერმანიაშ იმპერია — ღ. 8 ქირსეთუთა, 1955, ციურიხი, შვეიცარია) — გერმანალი მათემატიკოსი, ფიზიკოსი დო ფილოსოფოსი.
ჰერმან ვაილი გურაფულენდჷ მათემატიკას დო ფიზიკას გეტინგენიშ დო მიუნხენიშ უნივერსიტეტეფს. ოდოქტორე დისერტაცია თხილუ გეტინგენიშ უნივერსიტეტის დავიდ ჰილბერტიშ ხემანჯღვერობათ. 1913 წანას ვაილიქ შვეიცარიაშა მიდართჷ დო მუშობა ქიდიჭყჷ ციურიხიშ ფედერალური ტექნოლოგიეფიშ ინსტიტუტის მათემატიკაშ პროფესორო. ჸათე პერიოდის ციურიხის მუშენდჷ ალბერტ აინშტაინი ხოლო. 1921 წანას ვაილიქ ციურიხის გეჩინებაფუ ერვინ შრედინგერი. 1928 დო 1936 წანეფს ვაილი რდჷ მათემატიკოსეფიშ საირქიანო კონგრესიშ მაკათური ბოლონიას დო ოსლოს. 1928-1929 წანეფს ვაილი მუშენდჷ ფრინსთონიშ უნივერსიტეტის. 1930 წანას ვაილიქ ქიდიტუ ციურიხიშ ტექნოლოგიეფიშ ინსტიტუტი დო ომუშებუშა გეტინგენიშა გეგნორთჷ. გერმანიაშ თრობაშა ნაცისტეფიშ მულაშ უკული ვაილიქ ამერიკაშა მიდართჷ დო პროფესიული კარიერა გაგინძორჷ პერსპექტიული რკვიებეფიშ ინსტიტუტის (ფრინსტონი, ნიუ-ჯერსი), სოდეთ 1951 წანაშახ იმუშუ. ჰერმან ვაილიქ ღურუ 1955 წანაშ 8 ქირსეთუთას, გურიაშ ლახარათ.
ჰერმან ვაილიშ ნახანდეფს უღუდჷ დიდი შანულობა თეორიული ფიზიკაშ დო წიმინდე მათემატიკაშ დარგეფს. ვაილი მაეჩა ოშწანურაშ ართ-ართი გოლინიანი მათემატიკოსი რდჷ. ვაილიქ მიშეღჷ დიდი კონტრიბუცია ოფირჩაშ, ბორჯიშ, მატერიაშ, ფილოსოფიაშ, ლოგიკაშ, სიმეტრიაშ დო მათემატიკაშ ისტორიაშ რკვიებაშა. ჰერმან ვაილი რდჷ ართ-ართი მაართა მენცარი, ნამუქჷთ წჷმარინუ ფარდობითობაშ თეორიაშ დო ელექტრომაგნეტიზმიშ კანონეფიშ კომბინირაფაშ კონცეფცია.
ჰერმან ვაილიქ 1927 წანას მიპალუ ლობაჩევსკიშ პრემია დო 1948 წანას უილარდ გიბსიშ ლექციაშ პრემია. ვაილი რდჷ ომაფე ჯარალუაშ მაკათური, მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ დო ამერიკაშ ფიზიკაშ ჯარალუაშ მაკათური.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
